آنوریسم چیست؟ - شرکت تجهیزات پزشکی ماد زیست فن آور بین الملل | دستگاه شوک خودکار | اسلولار درمال ماتریکس | ونتیلاتور پرتابل

در این مقاله ضمن تعریف آنوریسم به معرفی انواع انوریسم، علل و نحوه درمان آنوریسم خواهیم پرداخت.

آنوریسم

به برآمدگی و تورم دیواره سرخرگ های بدن آنوریسم گفته می شود. سرخرگ یا شریان، رگی است که خون حاوی اکسیژن را حمل کرده و به سایر اندام های بدن می رساند. سرخرگ ها در حالت طبیعی به منظور داشتن استحکام در برابر فشار خون، دیواره ضخیم و چند لایه دارند. با این حال مشکلات پزشکی، بیماری های ژنتیکی و حوادث ممکن است باعث آسیب رسیدن و تضعیف دیواره های سرخرگ ها شوند.

دیواره های آسیب دیده در برابر فشار خون مقاومت کافی را ندارند و در نتیجه آنوریسم و تورم دیواره سرخرگ اتفاق می افتد. آنوریسم ها به مرور رشد کرده و باعث پارگی و یا دایسکشن سرخرگ می شود. پارگی دیواره سرخرگ سبب خون ریزی شدید داخلی می شود و همین طور دایسکشن سرخرگ به معنی جدا شدن لایه های دیواره رگ از یکدیگر و در نتیجه خون ریزی در بین لایه ها می شود. پارگی و دایسکش هر دو از بیماری های کشنده می باشند و طبق آمار بدست آمده در سال 2012، از هر 100 هزار نفر در انگلستان 34 نفر و در آمریکا 9 نفر جان خود را از دست می دهند. در شکل زیر نمونه ای از انوریسم مشاهده می شود.
آنوریسم

انواع آنوریسم

آنوریسم آئورتی

انوریسم بیشتر در سرخرگ آئورت که سرخرگ اصلی بدن می باشد و خون حاوی اکسیژن را از قلب به دیگر سرخرگ ها و در نهایت اندام ها می رساند، رخ می دهد. آئورت در قسمت سینه و در انتها در محدوده شکمی بدن جای گرفته است. آنوریسم اگر در محدوده سینه ای آئورت (بالاتر از دیافراگم) اتفاق بیفتد به آن آنوریسم آئورتی قفسه سینه به اختصار (Thoracic Aortic Aneurysm) TAA و اگر در محدوده شکمی بوجود بیاید به آن آنوریسم آئورتی شکمی و به اختصار (Abdominal Aortic Aneurysm) AAA گفته می شود که AAA رایج ترین نوع آنوریسم آئورتی می باشد.

همین طور در برخی موارد آنوریسم از قسمت سینه به سمت محدوده شکمی گسترش پیدا می کند که به آن به اختصار TAAA(Thoracic Abdominal Aortic Aneurysm) گفته می شود. آنوریسم آئورتی یکی از عوارض CT اسکن هایی است که بیمار به منظور درمان دیگر بیماری های شکمی انجام می دهد.

انوریسم در دیگر سرخرگ ها مانند عروق مغز و پریفرال نیز رخ می دهد اما انوریسم آئورت رایج ترین نوع این بیماری می باشد و سالیانه در آمریکا 13 هزار نفر بدلیل آنوریسم آئورتی جان خود را از دست می دهند. تشخیص و درمان به موقع آنوریسم می تواند از خطر پارگی و دایسکشن رگ جلوگیری کند این در حالی است که در بیشتر مواقع بیماری انوریسم آئورتی تا زمانی که به مراحل پیشرفته نرسیده است، علائمی از خود نشان نمی دهد.
آنوریسم آئورتی

آنوریسم مغزی

آنوریسم مغزی یا آنوریسم Cerebral در بیشتر موارد تا هنگامی که به مراحل پیشرفته نرسیده است علائمی را از خود نشان نمی دهد و انوریسم مغزی باعث نشتی خون از سرخرگ و در انتها پارگی سرخرگ و سکته مغزی می شود.

آنوریسم مغزی

آنوریسم پریفرال

به آنوریسم هایی که در عروقی بجز عروق آئورت و مغزی رخ میدهد، آنوریسم های پریفرال(محیطی) گفته می شود. از رایج ترین آنوریسم های پریفرال می توان به آنوریسم در سرخرگ های فمورال(رانی)، پوپلیتئال(زانوئی) و کاروتید(گردنی) اشاره کرد.
آنوریسم پریفرال

آنوریسم های پریفرال نسبت به آنوریسم های آئورتی بسیار کمتر رخ می دهند و همچنین احتمال پارگی و دایسکشن در این سرخرگ ها کمتر می باشد. اما انوریسم بوجود آمده در سرخرگ های پریفرال ممکن است باعث اختلال در خون رسانی به بافت شوند. اگر ابعاد انوریسم پریفرال بزرگ باشد اعصاب و یا سیاهرگ های مجاور خود را تحریک کرده و در نتیجه ممکن است باعث بروز احساس درد و یا بی حسی و در مواردی حتی باعث متورم شدن منطقه شود.

علل بروز آنوریسم

هنگامی که فشار خون به دیواره آسیب دیده ی سرخرگ اعمال شود، آنوریسم رخ می دهد. عوامل بسیاری منجر به آسیب دیدگی دیواره سرخرگ می شوند که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فشار خون بالا
• سیگار
• کهولت سن
• سابقه خانوادگی
• ضعف‌ مادرزادی‌ سرخرگ‌
• عفونت‌ آئورت‌ در اثر بیماری‌ سیفلیس‌
• آترواسکلروز (تصلب‌ شرایین‌)
• پلی آرتریت گره‌ای

علاوه بر موارد بالا حوادثی مانند سوانح رانندگی ممکن است باعث آسیب دیدگی سرخرگ ها شوند. مطالعه بر روی علل بروز انوریسم همچنان ادامه دارد و محققان در تلاش هستند تا با شناسایی این عوامل از بروز آنوریسم جلوگیری کنند.

علائم آنوریسم

آنوریسم معمولاً تا مراحلی که باعث پارگی سرخرگ بشود، ابعادش به میزانی بزرگ شود که به دیگر اندام ها فشار وارد کند و یا مانع عبور خون شود از خود علائمی نشان نمی دهد و ممکن است سال ها بدون تشخیص در حال رشد باشد. علائم و نشانه های انوریسم بسته به نوع و محل قرار گیری آن متفاوت می باشند.

آنوریسم آئورتی شکمی

آنوریسم آئورتی شکمی بصورت آهسته رشد می کند و تنها در مراحل پایانی و پیشرفته علائمی از خود نشان می دهد که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس ضربان قوی در ناحیه شکمی
• درد شدید در منطقه شکمی یا کمر
• درد مداوم و مزمن در قسمت شکمی که ممکن است چند روز طول بکشد.

اگر سرخرگ دچار پارگی شده باشد نیز علائمی مانند درد یکباره و شدید در ناحیه کمر و یا شکم، حالت تهوع، اختلال در ادرار، تعرق شدید و ضربان قلب بالا رخ می دهد. خون ریزی داخلی که بدلیل پارگی سرخرگ رخ می دهد می تواند با خطر مرگ بیمار همراه باشد.

آنوریسم آئورتی سینه ای

آنوریسم آئورتی سینه ای نیز در اکثر موارد تا مرحله ای که ابعادش بزرگ نشده و یا دایسکشن رخ نداده است علائمی از خود نشان نمی دهد. از علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس درد در فک، گردن، کمر و یا سینه
• سرفه و خس خس کردن سینه
• اختلال در تنفس و یا بلع

اگر سرخرگ دچار پارگی و یا دایسکشن شده باشد نیز علائمی مانند احساس درد یکباره و شدید در قسمت سینه از بالا به سمت ناحیه شکمی و یا در دست ها را دارد. خون ریزی داخلی که بدلیل پارگی سرخرگ رخ می دهد می تواند با خطر مرگ بیمار همراه باشد.

آنوریسم مغزی

• سر درد شدید
• اختلال در هوشیاری
• حالت تهوع
• اختلالات حرکتی در اندام ها

آنوریسم پریفرال

• احساس توده ضربان دار در پا، دست، کشاله ران و یا گردن
• شل و یا لنگ بودن دست و پا
• درد در ناحیه دست و پا
• احساس درد در انشگتان پا و دست
• بی حس شدن اندام ها

تشخیص آنوریسم

در بیشتر موارد بیماری آنوریسم بصورت اتفاقی و در مواقعی که بیمار به دلیل دیگری به پزشک مراجعه کرده است، تشخیص داده می شود. همچنین اگر فرد دچار آنوریسم آئورتی شکمی باشد، پزشک هنگام معاینه متوجه توده ضربان دار در قسمت شکمی می شود و اگر ابعاد آنوریسم گسترده باشد، با فشار دادن آن درد زیادی احساس می شود. برای تشخیص آنوریسم به صورت قطعی نیاز به سونوگرافی، CT اسکن، MRI و یا آنژیوگرافی می باشد.

روش های درمان آنوریسم

برای جلوگیری از پارگی و دایسکشن عروق نیاز است تا بیماری آنوریسم کنترل و درمان شود. شیوه ی درمان آنوریسم با محل و ابعاد آن رابطه دارد. معمولاً در آنوریسم های کوچک تر از 5 سانتی متر پزشک تنها آنوریسم را با چک کردن روند رشد ابعادش کنترل می کند و لازم است تا بیمار در فواصل زمانی مشخص تست های لازم را انجام دهد. اما اگر نیاز به شروع درمان باشد یکی از متد های زیر توسط پزشک و بیمار انتخاب می شود:

استفاده از دارو در درمان انوریسم

در مواردی که بیمار مبتلا به انوریسم آئورتی باشد ممکن است پزشک پیش از جراحی بیماری را توسط دارو و کاهش فشار خون و ریلکس کردن عروق کنترل کند. و از پارگی سرخرگ جلوگیری کند.

درمان انوریسم با جراحی باز

روش استاندارد و رایج برای درمان انوریسم جراحی باز می باشد. در این روش لازم است تا منطقه بزرگی از سطح بدن برش داده شود و قسمت مبتلا به آنوریسم برداشته شود. اما این روش هم برای بیمار و هم برای جراح مشکل و وقت گیر می باشد.

درمان آنوریسم با روش اندوواسکولار

در این روش انوریسم برداشته نمی شود بلکه توسط استنت گرفت ها و یا تکنولوژی جدید استنت آنوریسم MFM مسیر عبور جریان خون احیا می شود و دیگر فشار مضاعفی بر روی دیواره ی سرخرگ احساس نمی شود و در نتیجه از پارگی و دایسکشن سرخرگ جلوگیری می شود. این روش در مقایسه با عمل باز بسیار ساده تر می باشد و همچنین مدت زمان جراحی و ریکاوری بیمار به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می کند.